Phương thức biểu đạt là gì? Dấu hiệu nhận biết ra sao? Chắc hẳn đây là câu hỏi của rất nhiều bạn học sinh khi học môn ngữ văn đúng không nào. Vậy thì trong bài viết này Làm Sao sẽ cùng bạn giải đáp vấn đề này nhé.
Khái niệm phương thức biểu đạt là gì?
Phương thức biểu đạt là cách mà người viết truyền tải những thông tin, thông điệp đến với người khác. Qua đó thể hiện, bày tỏ những tình cảm, tâm tư và suy nghĩ của chính mình với những đối tượng đang đọc tác phẩm đó.
Chúng ta có thể hiểu đơn giản rằng, thông qua phương thức biểu đạt giúp gắn kết mối quan hệ giữa người với người hiểu nhau hơn & gần gũi nhau hơn. Bởi mỗi chúng ta đều muốn người khác hiểu đúng & đầy đủ suy nghĩ và cảm xúc của mình.
Có mấy loại phương thức biểu đạt và cách nhận biết
Xác định đúng phương thức biểu đạt là một mảng kiến thức quan trọng thường xuất hiện trong phần Đọc – hiểu đề thi THPT môn Ngữ văn mà các bạn học sinh cần nắm vững.
Có 6 loại phương thức biểu đạt mà các bạn cần xác định như sau: Tự sự, miêu tả, thuyết minh, biểu cảm, nghị luận và hành chính – công cụ
Phương thức biểu đạt tự sự
Là phương thức trình bày các sự vật, sự kiện tạonên một mạch hoàn chỉnh không quan tâm đến quan điểm & thái độ tác giả. Hay kể lại một chuỗi câu chuyện có diễn biến liên quan đến nhau để khơi gợi về một nhân vật, vấn đề có ý nghĩa với người đọc.
Chúng ta có thể dễ dàng nhận biệt được phương thức biểu đạt này qua các dấu hiệu như sau:
- Có cốt truyện, chủ đề, tư tưởng rõ ràng và đầy đủ
- Có nhân vật tự sự, sự việc, sự kiện xảy ra theo từng diễn biển
- Có ngôi kể thích hợp.
Các thể loại thường gặp: Bản tin báo chí, văn bản tiểu thuyết, bản tường thuật tường trình hay trong các tác phẩm văn học nghệ thuật điển hình như truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn….
Phương thức biểu đạt miêu tả
Với phương thức này, sẽ sử dụng từ ngữ, hình ảnh nhằm giúp người đọc liên tưởng được sự vật, hiện tượng được nói đến hoặc đang xảy ra một cách chân thực và sinh động nhất. Hoặc thông qua việc miêu tả đem đến cho người đọc hình dung rõ nét vế thế giới nội tâm từng nhân vật, con người.
Đặc trưng &cách nhận biết phương thức miêu tả như sau:
- Sử dụng linh hoạt tính từ, động từ và các biện pháp tu từ.
- Có thể miêu tả chi tiết hình dáng bên ngoài và thế giới nội tâm con người. Đồng thời tái hiện lại đặc điểm sự vật, cảnh vật một cách dễ hiểu.
Văn tả người, tả phong cảnh, bút ký hay thơ là những thể loại thường xuất hiện phương thức biểu đạt này.
Phương thức biểu đạt biểu cảm
Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy phương thức biểu đạt biểu cảm xuất hiện trong phần lớn nhiều loại văn bản như thơ, truyện hay vè… Thông qua việc bộc lộ những tâm tư, cảm xúc & nguyện vọng của con người.
Để nhận biết hình thức này, chúng ta có thể dựa vào qua những từ ngữ thể hiện cảm xúc, thái độ và tình cảm của sự vật, hiện tượng được nói đến trong câu. Hay cảm xúc mà người viết gửi gắm ngay trong chính tác phẩm của mình.
Phương thức biểu đạt thuyết minh
Là cách cung cấp, giảng giải, giới thiệu những kiến thức về một sự vật, hay một hiện tượng, nhân vật lịch sử nào đó mà con người chưa biết. Từ đó giúp mở rộng vốn kiến thức, hiểu biết của con người về các sự vật, hiện tượng đó
Phương thức biểu đạt thuyết minh thường được áp dụng trong các văn bản thuyết minh như: Văn thuyết minh về con vật, địa điểm du lịch, hay về một vấn đề khoa học nào đó….
Để nhận biết phương thức biểu đạt này, các bạn học sinh hãy chú ý đến những câu văn chỉ đặc điểm riêng, nên lên nổi bật của đối tượng để chúng ta hiểu rõ về chúng.
Phương thức biểu đạt nghị luận
Mục đích chính của phương thức biểu đạt nghị luận để đưa ra ý kiến, đánh giá hay bàn luận về một sự vật, sự việc hay sự kiện nào đó. Thông qua việc dùng những dẫn chứng, luận điểm, luận cứ để bày tỏ quan điểm cá nhân, dẫn dắt thuyết phục người đọc đồng tình theo quan điểm của mình.
Văn nghị luận về một tư tưởng đạo lý hay một hiện tượng đời sống… là những dạng văn bản thường áp dụng phương thức biểu đạt này. Cách nhận biện biết phương thức biệt nghị luận như sau:
- Có quan điểm, vấn đề cần bàn luận, phân tích
- Có các luận điểm, luận cứ để phân tích, chứng minh, giải thích, bình luận…
Phương thức biểu đạt hành chính – công cụ
Những bản giấy xin phép nghỉ học, hợp đồng lao động… mà chúng ta thường gặp hàng ngày chính là dạng văn bản sử dụng phương thức biểu đạt hành chính công vụ.
Thường trong các đề thi đọc hiểu rất ít xuất hiện văn bản sử dụng phương thức biểu đạt này. Đây là hình thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa cơ quan với cơ quan, giữa quốc gia này với quốc gia khác dựa trên cơ sở pháp lý ( Quy định, thông tư, nghị định, báo cáo, đơn từ, hợp đồng).
Chú ý: Trong bài thi THPT Quốc gia, nếu xuất hiện dạng câu hỏi xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn thì các bạn có thể trả lời nhiều phương pháp nhé. Dưới đây là những mẹo cực hay giúp bạn dễ dàng nhận biết được đầy đủ các phương thức biểu đạt:
- Tự sự: Trình bày diễn biển sự việc theo lối kể chuyện, có nguyên nhân và kết quả
- Miêu tả: Tái hiện, miêu tả sự vật, sự việc, cảnh vật và con người hiện ra trước mắt
- Biểu cảm: Bày tỏ cảm xúc, tình cảm nhân vật
- Nghị luận: Nêu nên ý kiến, đánh giá, bàn luận thuyết phục người khác theo quan điểm của mình.
- Thuyết minh: Giới thiệu, cung cấp, giảng giải… kiến thức nhằm mục đích giúp người đọc hiểu rõ về đối tượng, sự việc, sự kiện nào đó…
- Hành chính – Công vụ: Trình bày quyết định, hướng dẫn thể hiện quyền trách nhiệm của mỗi người…
Kết luận
Việc nắm vững khái niệm và cách nhận biết từng loại phương thức biểu đạt là gì cực kỳ quan trọng giúp các bạn học sinh ghi điểm trong bài thi THPT QG môn ngữ văn của chính mình. Đừng quên áp dụng & học theo kiến thức mà ctmtqgdttsmn.vn đã tổng hợp và chia sẻ những mẹo hay để vượt qua bài thi nhé!
